Weerbaarheidscursus
Eind jaren zeventig ontstaan allerlei assertiviteitstrainingen en cursussen zelfverdediging voor vrouwen. Vrouwen leren voor zichzelf opkomen om te voorkomen dat ze ten prooi vallen aan machtsmisbruik. Midden jaren tachtig wordt een zelfverdedigingscursus voor meisjes in het basisonderwijs ontwikkeld. Hoewel het begrip ‘weerbaarheid’ al vanaf het begin wordt genoemd wordt de term een paar jaar later ook zelfstandig gebruikt. Er verschijnen steeds meer weerbaarheidscursussen voor tienermeiden, voor meiden in het basisonderwijs en ook voor jongens. Maar ook voor bijvoorbeeld ouderen, mensen met een beperking en winkelpersoneel.
Weerbaarheid is een staat van ‘zijn’. Overigens is het tegenovergestelde ook waar. ‘Niet weerbaar zijn’ is net zo goed een staat van ‘zijn’. Weerbaarheid is dus geen starre eigenschap of karaktertrek. Het is veranderbaar. Een niet weerbaar iemand kan weerbaar worden. Weerbaarheid is dus ook een staat van ‘worden’: je kan weerbaar worden.
Weerbaarheid is verbonden aan een situatie of context die door de persoon in kwestie als bedreigend dan wel stresserend ervaren wordt.
Weerbaarheid heeft alles te maken met:
- zelfrespect, zelfacceptatie, zelfbeheersing en zelfvertrouwen
- een positief zelfbeeld, trots zijn op jezelf
- wilskracht en doorzettingsvermogen
- assertiviteit, opkomen voor jezelf
- inlevingsgevoel in anderen en tolerantie
- grenzen van anderen (h)erkennen en respecteren, gevoel voor grensoverschrijdingen
- verdediging tegen (seksueel) geweld en weerstand bieden aan negatieve vormen van groepsdruk
Weerbaar zijn betekent dat je voldoende zelfvertrouwen hebt om op een passende manier op te komen voor jezelf. Niet iedereen kan dat. Huis voor de Sport Groningen organiseert daarom weerbaarheidcursussen voor allerlei doelgroepen.
WIBO
Weerbaarheid in Basisonderwijs (WIBO) is een klassikale cursus die zich richt op de mentale en fysieke weerbaarheid van kinderen uit de groepen 7 en 8. Het doel is leerlingen te wapenen tegen pestgedrag, groepsdruk, machtsmisbruik, grensoverschrijdend gedrag en mishandeling. Uitgangspunt is dat met een juiste houding en (non)verbale communicatie situaties kunnen worden voorkomen waarin geweld wordt gebruikt. Veiligheid en welzijn zijn sleutelwoorden bij de cursus.
Lesonderwerpen WIBO:
- Omgaan met elkaar/ afspraken maken
- Pesten en plagen
- Sterk staan
- Lichaamstaal
- Grenzen
- Zelfverdediging
- Hulp vragen en hulp bieden
- Vertrouwen in jezelf en in de ander
WIVO (Weerbaarheid in het VO)
WIVO richt zich op het voorkómen van machtsmisbruik tegen kinderen in het Voortgezet onderwijs door hun weerbaarheid te vergroten. Het aanleren van weerbaar gedrag en vaardigheden komt van pas als kinderen, vroeg of laat, in een bedreigende situatie terecht komen. Primaire preventie is van belang, niet alleen om te voorkomen dat kinderen slachtoffer worden, maar ook om te voorkomen dat kinderen dadergedrag vertonen of zelf dader worden. Het doel van het WIVO-programma is om kinderen uit het Voortgezet Onderwijs te wapenen tegen machtsmisbruik, grensoverschrijdend gedrag en mishandeling. Veiligheid en welzijn zijn hierbij de sleutelwoorden.
Het WIVO-programma grijpt in op een aantal determinanten van de problematiek machtsmisbruik en grensoverschrijdend gedrag. Als risicofactoren waaraan onder andere aandacht wordt besteed binnen de programma’s kunnen worden onderscheiden:
- omgang met vrienden die probleemgedrag vertonen en
- houding die probleemgedrag bevordert.
Er zijn ook beschermende factoren te onderscheiden die helpen om de problematiek te voorkomen. Binnen de programma’s betreft dit: het hebben van gezonde opvattingen en duidelijke normen en het beschikken over sociale vaardigheden. WIVO gaat uit van de veronderstelling dat preventie die zich uitsluitend richt op de kinderen te weinig effect sorteert. Ook de opvoeders (mentoren, ouders en leerkrachten) zijn daarbij nodig. Vandaar dat de aanwezigheid en inbreng van de mentor bij de lessen essentieel is, evenals de betrokkenheid van de ouders. WIVO gaat uit van een aantal didactische principes zoals ervaringsleren, intuïtief leren en leren door discussie en communicatie over en weer.
Doelgroep
WIVO is bedoeld voor leerlingen, mentoren en onderwijzend personeel van de onder- en bovenbouw van het VO. In sommige gevallen biedt de school ook ouders c.q. verzorgers de mogelijkheid.
Inhoud van het programma
In het basisprogramma staan o.a. de volgende onderwerpen centraal:
- Sterk staan;
- Bewustzijn vergroting;
- Grenzen stellen en behouden;
- Verbale en non-verbale de-escalatie;
- De kracht van je stem;
- Fysieke zelfverdediging.